Obavještavamo korisnike da je Pošta Crne Gore AD Podgorica (dalje: Pošta) dana 22.11.2023. godine dobila saglasnost na novi Cjenovnik univerzalne poštanske usluge (dalje: Cjenovnik) od Agencije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost (dalje: Agencija).
Odlukom o utvrđivanju cijena univerzalne poštanske usluge Odbora direktora Pošte Crne Gore broj 00010-20231123-1/2 od 24.11.2023. godine, definisano je da će se sa primjenom Cijenovnika početi od 01.01.2024.godine.
Prema odredbama Zakona o poštanskim uslugama, univerzalna poštanska usluga je usluga od javnog interesa za Crnu Goru, pa radi informisanja javnosti dajemo detaljnije obrazloženje usklađivanja Cjenovnika univerzalne poštanske usluge sa okolnostima koje vladaju na tržištu.
Odluku o utvrđivanju cijena univerzalne poštanske usluge Odbora direktora Pošte Crne Gore možete pronaći na linku https://www.postacg.me/wp-content/uploads/post_glasnik-180.pdf.
ŠTA JE UNIVERZALNA POŠTANSKA USLUGA?
Podsjećamo naše korisnike da Pošta pruža dvije vrste usluga: univerzalne i komercijalne.
Univerzalna poštanska usluga je poštanska usluga propisanog kvaliteta i standarda, koja se obavlja u kontinuitetu, bez diskriminacije, pod jednakim uslovima i po pristupačnoj cijeni za sve korisnike u unutrašnjem i međunarodnom poštanskom saobraćaju.
U univerzalnu poštansku uslugu spadaju sljedeće usluge:
1) pismonosne pošiljke mase do 2 kg;
2) paketi mase do 10 kg;
3) sekogrami mase do 7 kg bez naplate;
4) registrovane (preporučene i vrijednosne) poštanske pošiljke;
5) sudska pisma i pisma u upravnom postupku.
u unutrašnjem i u međunarodnom poštanskom saobraćaju, kao i uručenje paketa mase do 20 kg u međunarodnom poštanskom saobraćaju.
Komercijalna poštanska usluga obuhvata sve ostale poštanske usluge, kao i usluge dodatne vrijednosti koje se obavljaju na tržištu poštanskih usluga, a ne pripadaju univerzalnoj poštanskoj usluzi.
Cijene komercijalnih usluga su izmijenjene, odnosno usklađene sa prilikama na tržištu u aprilu 2023. godine dok se cijene univerzalnih usluga nijesu mijenjale od 2012. godine, pa je intervencija u vezi sa usklađivanjem cijena univerzalne poštanske usluge bila nužnost.
ZAŠTO JE POŠTA PRISTUPILA IZRADI NOVOG CJENOVNIKA UNIVERZALNOG SERVISA?
Kako Pošta nije mijenjala cijene univerzalne poštanske usluge od 2012. godine, došla je u vrlo nepovoljnu poslovnu poziciju, odnosno trpi velike gubitke na univerzalnom servisu. Ovo se posebno ispoljilo u poslednjih nekoliko godina sa rastom cijena roba i usluga koje ulaze u cijenu poštanske usluge.
Ilustracije radi, ističemo da je gubitak na univerzalnom servisu za 2021. godinu je iznosio -978.560,68€, a za 2022. godinu -2.077.018,99€. Iz ovih podataka se može jasno zaključiti ne samo o rastu cijena roba i usluga koje utiču na cijenu univerzalne poštanske usluge, već i da je jedinična cijena univerzalne poštanske usluge daleko ispod nivoa troškovne cijene, što prijeti opstanku univerzalne poštanske usluge.
Kako smo već naveli, prema odredbama Zakona o poštanskim uslugama,univerzalna poštanska usluga je usluga od javnog interesa za Crnu Goru, zbog čega ovaj Zakon nalaže njenu održivost, koja je sa uvećanjem gubitaka iz godine u godinu, u ovom trenutku ozbiljno dovedena u pitanje.
Pošta ima zakonsku obavezu da obezbijedi pristupačnost cijena univerzalne poštanske usluge, dakle da cijene univerzalne poštanske usluge budu depresirane. Pošta je to ispunila i tokom ovog aktuelnog obračuna cijena univerzalne usluge, jer u suprotnom ne bi dobila saglasnost na Cjenovnik.
Iz poređenja cijena sa ostalim univerzalnim poštanskim operatorima u regionu i sa cijenama srodnih usluga komercijalnih poštanskih operatora na domaćem tržištu, može se vidjeti da su takve, nekomercijalne cijene i predložene novim Cjenovnikom univerzalne poštanske usluge. Time će se pokriti samo dio troškova univerzalnog servisa koji su posljedica rasta cijena roba i usluga koje ulaze u cjenu univerzalnog servisa. Dio troškova koji predstavlja nepravedno finansijsko opterećenje Pošte, koje se ne ostavruje kroz cjenovnik zbog obaveze pristupačnosti cijena, je dio koji se odnosi na obavezu održavanja propisanih standarda odnosno održavanje, za naše prilike, ogromne poštanske mreže sa propisanom gustinom pristupnih tačaka na cijeloj teritoriji Crne Gore, odgovarajućim voznim parkom i načinom prenosa za takvu mrežu i standardom kvaliteta, dovoljnim brojem zaposlenih koji opslužuju te pristupne tačke i slično, ostaje da se ostvari ili ne ostvari pred nadležnim organima shodno odredbama propisa koji su na snazi.
Dakle, i pored neophodnog povećanja cijena za univerzalne usluge, ostaje dio neopravdaniog finansijskog opterećenja koje će i dalje predstavljati neizvjesnost za održivo pružanje univerzalne poštanske usluge.
RELEVATNI PROPISI ZA ODREĐIVANJE CIJENA UNIVERZALNE POŠTANSKE USLUGE
Shodno odredbama Zakona o poštanskim uslugama, cijena univerzalne poštanske usluge treba da bude pristupačna, zasnovana na realnim troškovima i podsticajna za efikasno obavljanje univerzalnih poštanskih usluga. S tim u vezi ističemo da Evropske directive dozvoljavaju da se cijene prilagođavaju tako da su prihodi u ravnoteži s troškovima (odluke EK 97/114/EC, 97/310/EC, 97/603/EC i 97/607/EC).
Pravinikom o kriterijumima za određivanje cijena univerzalne usluge („Sl. list CG“, broj 19/12) dati su kriterijumi za određivanje cijena univerzalne usluge. U tom smislu je i članom 15 Zakona o poštanskim uslugama („Sl. list CG”, br. 57/11, 55/16 i 55/18) o cjenovniku univerzalne poštanske usluge propisano sljedeće:
“Cijene univerzalne poštanske usluge utvrđuje poštanski operator po kriterijumima koje utvrdi Agencija.
Na cijene univerzalne poštanske usluge iz stava 1 ovog člana saglasnost daje Agencija, najkasnije u roku od 45 dana od dana dostavljanja.
Agencija može u cjelosti ili djelimično da izmijeni cjenovnik univerzalne poštanske usluge, prije ili nakon njegovog objavljivanja, ako cijene nijesu utvrđene u skladu sa ovim zakonom.”
Ukazujemo da je Pošta na osnovu navedenih propisa, a uz stručno posredovanje i nadzor Agencije, izradila Metodologiju za određivanje cijena univerzalne usluge i 10.04.2023. godine dobila obavještenje od Agencije da je tekst Metodologije prihvatljiv za utvrđivanje cijena univerzalne poštanske usluge. Potom je Pošta izvršila obračun cijena i 05.10.2023. poslala Agenciji predlog izmjene Cjenovnika. Agencija je prema svojim procedurama izvršila provjeru datog predloga i 22.11.2023. godine Pošta je obavještena da je dobila saglasnost Agencije na predloženi novi Cjenovnik univerzalne usluge. Dakle, novi cjenovnik univerzalne poštanske usluge utvrđen je u svemu u skladu sa propisanim procedurama, odnosno cijene univerzalne poštanske usluge nijesu utvrđene na komercijalnim principima, već na propisanom principu pristupačnosti čime će se bar dijelom obezbijediti održivost univerzalne poštanske usluge.
IZMJENE CIJENA UNIVERZALNE USLUGE U PROCENTIMA
Kada je riječ o visini povećanja cijena za pojedine univerzalne poštanske usluge ističemo da se povećanje cijena u odnosu na cijene utvrđene 2012. godine kreće od 0,2€ do 2,20€ u unutrašnjem poštanskom saobraćaju i od od 0,20€ do 12,25€ u međunarodnom poštanskom saobraćaju, u zavisnosti od vrste usluge, što jasno ukazuje da je riječ o minimalno potrebnom povećanju da bi ovaj servis opstao u sadašnjim tržišnim prilikama. Sa druge strane, došlo je i do smanjena cijena pojedinih usluga univerzalnog servisa u odnosu na cijene iz 2012. godine, tamo gdje je to proračun dozvolio. Dakle vodilo se računa da se princip pristupačnosti univerzalnog servisa u svemu ispuni.
U tom smislu, upoređujući cijene univerzalne poštanske usluge iz 2012. gpodine sa novoutvrđenim cijenama, prosjek povećanja računat na sve vrste usluga, odnosno kada se prosjek izvede iz zbira svih pojedinačnih povećanja i smanjena cijena, iznosi 52,36%.
Još jednom naglašavamo da se cijene univerzalnih poštanskih usluga nijesu mijenjale od 2012. godine, tačnije preko 11 godina i da se obračunom cijena vodilo računa o pristupačnosti cijena u skladu sa zakonom, dakle nije se primijenio komercijalni pristup, već samo ono što zakon, evropske direktive i drugi relevantni propisi dozvoljavalju.
Vjerujemo da smo ovim obavještenjem javnosti dali jasnu činjeničnu i pravnu argumantaciju koja upućuje na neophodnost usklađivanja cijenovnika univerzalnih poštanskih usluga, budući da su se prilike na tržištu toliko izmijenile, da su prijetile opstanku univerzalnog servisa koji Pošta pruža.
